Musul'u Şeyh Said yüzünden mi kaybettik?

Mustafa Armağan, yıllardır süregelen "Musul ve Kerkük'ü Şeyh Said isyanı yüzünden kaybettik" iddialarına açıklık getirdi. Tarihçi yazarı Mustafa Armağan, ulusalcı yazarların sık sık dile getirdiği bir iddianın gerçeği yansıtmadığını daha yazdı. Armağan'a göre Kerkük ve Musul bazı tarihçilerin iddia ettiği gibi Şeyh Said isyanı yüzünden değil Lozan'daki başarısızlık yüzünden kaybedildi. İşte Mustafa Armağan'ın yazısında yer verdiği ve Şeyh Said isyanı ile Musul iddialarına yönelik cevaplar: "Musul'u asıl kaybettiğimiz yer olan Lozan'a uzanalım ve yıllar yılı masaya yumruğunu vurup "7 düveli dize getirdiği"(!) söylenen şanlı İsmet Paşa'nın Lozan'da Musul'u nasıl İngilizlerin eline teslim ettiğini bizzat kendi sözleriyle görelim. İSMET PAŞA: MUSUL PETROLLERİNDEN PAY İSTİYORUZ Lozan’da görüşmeler henüz başlamışken, 27 Kasım 1922’de şöyle demiş İsmet Paşa: “Türkiye fakir bir ülke; Musul petrollerinden pay istiyoruz.” “30 Ocak 1923- Şimdi hallolunacak şudur: Fasıla vererek Ankara’ya gelmek, vaziyeti bir müddet muallak bırakmak yahut Musul’dan feragatle başlayarak yeni bir sulh imkânı aramaktır. Ben Musul’dan feragat ederek sulh imkânı aramak fikrindeyim.” PAŞA 19 GÜN SONRA PES ETTİ Olay budur: 11 Ocak’ta “Dünyanın en haklısı ve kuvvetlisiyiz, Musul’u İngilizlerin mutlaka bize vermesi lazım” diyen İnönü, çok değil, 19 gün sonra pes etmiş bir vaziyette “Musul’dan feragat ederek” barış imkânı aramaktadır. 88 YIL ÖNCEKİ FECİ HATA Musul konusunda dikkate değer bir tez hazırlayan İhsan Şerif Kaymaz, 5 Haziran 1926’da Türkiye-İngiltere-Irak arasında imzalanan Ankara Anlaşması’nın Türk tezleri açısından tam bir hezimet olduğunu ortaya koyuyor. 8 yıl süren Musul'u alma mücadelemiz tam bir yenilgiyle sonuçlandı. Musul'u 'bütünüyle' Irak'a terk eden Türkiye, orada yaşayan Türkmen nüfus için "azınlık hakları dahi" elde edememişti. "Anlaşma öylesine alelacele imzalanmıştır ki" diyor yazar, "Türk tarafı hiçbir konuda pazarlık yapmamış, neredeyse İngilizlerin dikte ettiği koşulları aynen kabul etmiştir."